U schyłku XX wieku – w erze przedinternetowej – Przewodnik operetkowy Lucjana Kydryńskiego był jedną z podstawowych lektur dla fanów musicalu. Wydany po raz pierwszy pod koniec lat 70., wielokrotnie wznawiany i uzupełniany, Przewodnik… był w tamtym czasie przewodnikiem nie tylko z nazwy. Dostarczał sporej dawki wiedzy o najważniejszych tytułach wystawianych na scenach polskich i światowych. Pozwalał odnaleźć się w gąszczu operetek, musicali, wodewili, śpiewogier i wszelkich innych produkcji teatru muzycznego lżejszych gatunkowo od opery. Treści w książce Kydryńskiego uporządkowane są alfabetycznie według nazwisk kompozytorów. Każdy artykuł hasłowy zawiera biogram kompozytora i kilkustronicowe streszczenie jednego lub kilku jego najważniejszych dzieł wraz z krótkim opisem dziejów scenicznych danej sztuki. Publikacja zawiera też indeks tytułów oraz chronologiczną listę prapremier omawianych utworów (wydanie piąte – z 1998 roku – obejmuje m.in. Koty, Miss Saigon, Metro, Jekylla & Hyde’a, a nawet Króla Lwa).

Dziś informacje te można łatwo znaleźć w Internecie (oczywiście o ile wie się, jakich tytułów lub twórców szukać). Jednak atutem Przewodnika operetkowego wciąż pozostaje ogrom treści skomasowanej na niemal 700 stronach tej niewielkiej z pozoru książeczki, a także piękna polszczyzna autora i wzmianki o polskich sztukach (Szalona lokomotywa, Kolęda-nocka itp.), o których niewiele się pisze w Sieci. Szczególnie interesujący jest aneks poświęcony polskiemu rozrywkowemu teatrowi muzycznemu. Miłośnicy tzw. jukebox musicali przekonają się dzięki temu artykułowi, że tradycja muzycznych widowisk „składankowych” była w Polsce znana już od lat 20. XX wieku, a zapoczątkował ją sam Leon Schiller.

Polskie Wydawnictwo Muzyczne opublikowało również Przewodnik po filmach muzycznych Lucjana Kydryńskiego, Przewodnik baletowy Ireny Turskiej i Przewodnik operowy Józefa Kańskiego. Ten ostatni zawiera kilka haseł, które mogą zainteresować widza musicalowego, np. artykuł o Kurcie Weillu i Operze za trzy grosze, uznawanej przez niektórych za musical.

Przewodnik operetkowy, fot. Małgorzata Lipska

Przewodnik operetkowy, fot. Małgorzata Lipska

 

Lucjan Kydryński
Przewodnik operetkowy: Wodewil – operetka – musical

Polskie Wydawnictwo Muzyczne
Kraków 1998

Wydanie V (fotooffset wydania IV z uzupełnieniami)
ISBN: 83-224-0316-X
680 stron, brak ilustracji
Oprawa twarda
17,2 cm × 12 cm

 

Przewodnik operetkowy, fot. Małgorzata Lipska

Przewodnik operetkowy i Przewodnik operowy, fot. Małgorzata Lipska
Przewodnik operetkowy i Przewodnik operowy (w żółto-zielonej okładce), fot. Małgorzata Lipska

 

Spis treści

Ze wstępu do I wydania — 5
Przedmowa do II wydania — 7

Ábrahám Paul — 9
Wiktoria i jej huzar (Victoria und ihr Husar) — 10
Kwiat Hawajów (Die Blume von Hawaii) — 14
Bal w Savoyu (Ball im Savoy) — 18

Adam de la Halle — 22
Robin i Marion (Le jeu de Robin et Marion) — 23

Audran Edmond — 24
Lalka (La Poupée) — 25

Bacharach Burt — 28
Obiecanki, obiecanki (Promises, Promises) — 29

Baschny Józef — 37
Skalmierzanki czyli Koniki zwierzynieckie — 38

Benatzky Ralph — 41
Moja siostra i ja (Meine Schwester und ich) — 42
Pod Białym Koniem (Im weissen Rössl) — 45
Rozkoszna dziewczyna (Bezauberndes Fräulein) — 48

Berlin Irving — 51
Rekord Annie (Annie Get Your Gun) — 53

Bernstein Leonard — 56
Zwariowana ulica (Wonderful Town) — 57
West Side Story — 61

Berté Heinrich — 65
Domek trzech dziewcząt (Das Dreimäderlhaus) — 65

Bloch Augustyn — 69
Pan Zagłoba — 69

Bock Jerry — 73
Skrzypek na dachu (Fiddler on the Roof) — 73

Burkhard Paul — 79
Fajerwerk (Feuerwerk) — 79

Czyż Henryk — 83
Białowłosa — 84

Damse Józef — 86
Gałganduch czyli Trójka hultajska — 87

Derfel Jerzy — 90
Wesołego powszedniego dnia — 90

Dobrzański Tadeusz — 92
Loża królewska — 93

Dostal Nico — 96
Clivia — 97

Dunajewski Izaak — 101
Swobodny wiatr (Wolnyj wietier) — 102
Kwiat akacji (Biełaja akacyja) — 105

Duniecki Stanisław — 109
Paziowie królowej Marysieńki — 110

Elsner Józef Ksawery — 112
Siedem razy jeden — 113

Fall Leo — 117
Księżniczka dolara (Die Dollarprinzessin) — 117
Rozwódka (Die geschiedene Frau) — 121
Róża Stambułu (Die Rose von Stambul) — 124
Madame Pompadour — 129

Friml Rudolf — 133
Rose Marie — 134
Król włóczęgów (The Vagabond King) — 138

Gärtner Katarzyna — 143
Na szkle malowane — 143
Przygody Rozbójnika Rumcajsa — 145

Gershwin George — 148
Szalona dziewczyna (Girl Crazy) — 149

Gilbert Jean — 153
Cnotliwa Zuzanna (Die keusche Susanne) — 154

Gozdawa Zdzisław i Stępień Wacław — 158
Wodewil warszawski — 159

Grossman Ludwik — 164
Duch wojewody — 164

Hahn Reynaldo — 168
Cebuleczka (Ciboulette) — 168

Hamlisch Marvin — 172
A Chorus Line — 173

Herbert Victor — 175
Czarodziej znad Nilu (The Wizard of the Nile) — 176

Herman Jerry — 179
Hello, Dolly! — 180

Hervé — 184
Nitouche (Mam’zelle Nitouche) — 185

Heuberger Richard — 189
Bal w Operze (Der Opernball) — 190

Hofman Kazimierz — 193
Robert i Bertrand czyli Dwaj złodzieje — 194

Hundziak Andrzej — 197
Kariera Nikodema Dyzmy — 198

Jarno Georg — 203
Krysia leśniczanka (Die Försterchristl) — 203

Jones Sidney — 207
Gejsza (The Geisha) — 208

Kálmán Emmerich — 211
Manewry jesienne (Tatárjárás; Herbstmanöver) — 212
Księżniczka czardasza (Csárdásfürstin) — 215
Bajadera (Die Bajadere) — 219
Hrabina Marica (Gräfin Mariza) — 222
Księżna cyrkówka (Die Zirkusprinzessin) — 226

Kamieński Maciej — 230
Nędza uszczęśliwiona — 230
Tradycja dowcipem załatwiona — 233

Kander John — 235
Kabaret (Cabaret) — 236
Zorba — 240

Kern Jerome — 243
Statek komediantów (Showboat) — 244

Kierski Tadeusz — 248
Karuzela — 249

Kisielewski Stefan — 252
Madame Sans-Gêne — 253

Kolberg Oskar — 256
Król pasterzy — 257

Kollo Walter — 259
Gdy kwitną bzy (Wie einst im Mai) — 260

Künneke Eduard — 263
Kuzynek z księżyca (Der Vetter aus Dingsda) — 264

Kurpiński Karol Kazimierz — 268
Zabobon czyli Krakowiacy i Górale — 269
Zamek na Czorsztynie czyli Bojomir i Wanda — 274

Lane Burton — 276
Tęcza Finiana (Finian’s Rainbow) — 276

Lawina-Świętochowski Jerzy — 280
Panna Wodna — 281

Lecocq Charles Alexandre — 285
Córka pani Angot (La Fille de Madame Angot) — 286
Giroflé-Girofla — 290

Lehár Franz — 293
Wesoła wdówka (Die lustige Witwe) — 295
Hrabia Luxemburg (Der Graf von Luxemburg) — 299
Cygańska miłość (Zigeunerliebe) — 302
Skowronek (Wo die Lerche singt…) — 305
Frasquita — 308
Paganini — 311
Carewicz (Der Zarewitsch) — 314
Kraina uśmiechu (Das Land des Lächelns) — 317
Giuditta — 320

Leigh Mitchell — 322
Człowiek z La Manchy (Man of La Mancha) — 323

Lida Marian — 327
Miłość szejka — 327

Lincke Paul — 330
Luna, królowa Księżyca (Frau Luna) — 332

Loewe Frederic — 335
Brigadoon — 336
My Fair Lady — 338

Mac Dermot Galt — 342
Hair — 343

Małecki Maciej — 347
Cień — 347

Masanetz Guido — 351
Noc w San Francisco (In Frisco ist der Teufel los) — 352

Millöcker Karl — 356
Student żebrak (Der Bettelstudent) — 357
Gasparone — 360

Milutin Jurij — 364
Trembita — 364

Modugno Domenico — 368
Rinaldo (Rinaldo in campo) — 368

Moniuszko Stanisław — 372
Nocleg w Apeninach — 373
Ideał — 376
Karmaniola czyli od Sasa do Lasa — 378
Loteria — 381

Monnot Marguerite — 383
Rozkoszna Irma (Irma-la-Douce) — 384

Mozart Wolfgang Amadeus — 388
Dyrektor teatru (Der Schauspieldirektor) — 388

Natschinski Gerd — 391
Mój przyjaciel Bunbury (Mein Freund Bunbury) — 392

Nedbal Oskar — 395
Polska krew (Polenblut) — 396

Offenbach Jacques — 401
Małżeństwo przy latarniach (Le Mariage aux lanternes) — 404
Orfeusz w piekle (Orphée aux enfers) — 406
Jagusia płacze, śmieje się Jaś (Jeanne qui pleure et Jean qui rit) — 409
Piękna Helena (La belle Hélène) — 411
Rycerz Sinobrody (Barbe-Bleue) — 414
Życie paryskie (La Vie parisienne) — 418
Wielka księżna Gerolstein (La Grande-duchesse de Gerolstein) — 422
Perichola (La Périchole) — 427
Rozbójnicy (Les Brigands) — 429

Pepusch John Christopher — 433
Opera żebracza (The Beggar’s Opera) — 434

Pietrow Andriej — 438
My chcemy tańczyć (My chotim tancewat’) — 438

Planquette Robert — 442
Dzwony z Corneville (Les cloches de Corneville) — 442

Porter Cole — 446
Fantastyczny rejs (Anything Goes) — 448
Daj buzi, Kate! (Kiss Me, Kate!) — 452
Kankan (Can-Can) — 455

Powiadowski Władysław — 458
Królowa przedmieścia — 459

Raymond Fred — 463
Błękitna maska (Maske in Blau) — 464

Renz Stanisław — 468
Dziękuję ci, Ewo! — 469

Rodgers Richard — 472
Oklahoma! — 474
Król i ja (The King and I) — 477

Różycki Ludomir — 480
Lili chce śpiewać czyli rozwód przed ślubem — 481

Sart Marek — 484
Miss Polonia — 485

Schmidt Harvey — 488
The Fantasticks — 489

Schwartz Stephen — 492
Godspell — 493

Sielicki Ryszard — 495
Dama od Maxima — 495
Diabeł nie śpi — 499

Sonnenfeld Adolf Gustaw — 503
Podróż po Warszawie — 503

Stefani Jan — 508
Cud mniemany czyli Krakowiacy i Górale — 508

Stolz Robert — 512
Dwa serca biją w walca takt (Zwei Herzen im Dreivierteltakt) — 513

Straus Oscar — 516
Czar walca (Ein Walzertraum) — 517

Strauss II Johann — 520
Zemsta nietoperza (Die Fledermaus) — 523
Wesoła wojna (Der lustige Krieg) — 527
Noc w Wenecji (Eine Nacht in Venedig) — 531
Baron cygański (Der Zigeunerbaron) — 535
Wiedeńska krew (Wiener Blut) — 538

Styne Jules — 541
Panowie wolą blondynki (Gentlemen Prefer Blondes) — 542

Sullivan Arthur — 544
Piraci z Penzancy (The Pirates of Penzance or The Slave of Duty) — 545
Mikado (The Mikado) — 550

Suppé Franz von — 553
Dziesięć dziewcząt w poszukiwaniu męża (Zehn Mädchen und kein Mann) — 554
Piękna Galatea (Die schöne Galathee) — 557
Boccaccio — 558

Sygietyński Tadeusz — 562
Żołnierz królowej Madagaskaru — 563

Tomaszewski Jan — 567
Kaper królewski — 567

Townshend Peter — 571
Tommy — 572

Wasowski Jerzy — 575
Machiavelli — 575

Webber Andrew Lloyd — 578
Jesus Christ Superstar — 578
Evita — 582
Koty (Cats) — 586

Weill Kurt — 588
Opera za trzy grosze (Die Dreigroschenoper) — 589
Happy end — 592
Wielkość i upadek miasta Mahagonny (Aufstieg und Fall der Stadt Mahagonny) — 596

Wiehler Zygmunt — 599
Ja tu rządzę czyli Romans pani majstrowej — 600

Willson Meredith — 604
The Music Man — 604

Youmans Vincent — 608
No, No, Nanette! — 609

Zeller Karl — 613
Ptasznik z Tyrolu (Der Vogelhändler) — 614
Sztygar (Der Obersteiger) — 618

Aneks — 622
Leon Schiller — 622
Szopka staropolska — 623
Pastorałka — 623
Wielkanoc — 623
Gody weselne — 624
Dawne czasy w piosence, poezji i zwyczajach polskich — 624
Bandurka — 624
Kulig — 624
Kram z piosenkami — 624
Agnieszka Osiecka — 624
Niech-no tylko zakwitną jabłonie — 624
Lech Budrecki, Ireneusz Kanicki — 625
Dziś do ciebie przyjść nie mogę — 625
Charles Chilton, Joan Littlewood — 626
Rozkoszna wojna (Oh, What a Lovely War) — 626
Władysław Krzemiński —626
Romans z wodewilu — 626
Marek Grechuta, Jan Kanty Pawluśkiewicz — 627
Szalona lokomotywa — 627
Ernest Bryll, Wojciech Trzciński — 627
Kolęda-nocka — 627
Witold Gombrowicz — 627
Operetka — 627

Uzupełnienia — 631
Harry Warren 42 Ulica (42nd Street) — 631
Jerry Herman La Cage aux folles — 633
Claude Michel Schönberg Les Misérables — 634
Andrew Lloyd Webber Upiór w Operze (Phantom of the Opera) — 636
Claude Michel Schönberg Miss Saigon — 640
Janusz Stokłosa Metro — 641
John Kander Pocałunek kobiety-pająka (Kiss of the Spider Woman) — 643
Andrew Lloyd Webber Bulwar Zachodzącego Słońca (Sunset Boulevard) — 644
Alan Menken Piękna i Bestia (Beauty and the Beast) — 645
Cy Coleman Samo życie (The Life) — 647
Frank Wildhorn Jekyll i Hyde (Jekyll and Hyde) — 648
Frank Wildhorn Szkarłatny kwiat (The Scarlet Pimpernel) — 649
Elton John, Tim Rice Król Lew (The Lion King) — 650
Cole Porter Wyższe sfery (High Society) — 651

Uaktualnienia — 653

Chronologiczny wykaz prapremier utworów omówionych w Przewodniku — 654

Indeks tytułów — 659