Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie
Wydział Artystyczny
Kierunek: edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej

Katarzyna Kuchno
Fenomen musicalu w Polsce.
Charakterystyka muzyczna gatunku na przykładzie wybranych spektakli

Praca licencjacka napisana w Instytucie Muzyki pod kierunkiem dr Agaty Kusto

Lublin 2021

Spis treści

Wstęp — 3

1 Musical na świecie — 5

1.1 Historia i powstanie gatunku — 5
1.2 Charakterystyka najsłynniejszych musicali — 13
1.3 Światowe przeboje pochodzące z musicali — 20

2 Polska scena musicalowa — 25

2.1 Początki musicalu w kraju — 25
2.2 Charakterystyka najsłynniejszych spektakli wystawionych w Polsce — 33
2.3 Odbiór gatunku przez polską publiczność — 39

Podsumowanie — 47

Bibliografia — 49

Aneks — 53

Fragment pracy

Kolęda-nocka (1980)

Jeden z najbardziej kontrowersyjnych spektakli swoich czasów – jego prapremiera odbyła się w grudniu 1980 roku w Teatrze Muzycznym w Gdyni. Kolęda-nocka poruszała temat problemów życia codziennego Polaków, a na tle ówczesnych głośnych wydarzeń 1980 roku w Stoczni Gdańskiej miała ona wydźwięk szczególny. Twórcy przedstawienia odważnie zdecydowali, by fabuła spektaklu odwoływała się do strajków, które zapisały się w historii Trójmiasta oraz całej Polski.

Bohaterami są zwykli ludzie ukazani na tle szarej codzienności pełnej zmagań. Akcję, która jest ujęta w kontekście jasełek przedstawiają zwykli robotnicy. Tłem do przedstawienia był plac budowy i dźwigi stoczniowe, które w trakcie spektaklu przesuwały się i tworzyły kształt orła; jednym z bohaterów był Anioł trzymający gwiazdę betlejemską, na której widniał napis „Solidarność”. W takich i innych symbolach twórcy wyrazili swój manifest wobec ówczesnej sytuacji politycznej.

Ernest Bryll tworząc libretto, oprócz wykorzystania wierszy wcześniej napisanych, pisał scenariusz w trakcie prób, podobnie było z muzyką, którą skomponował Wojciech Trzciński. Twórcy Kolędy-nocki postanowili powierzyć główne role piosenkarkom Krystynie Prońko i Teresie Haremzie. Chór gdyńskiego teatru wspomagał Akademicki Chór Uniwersytetu Gdańskiego, a orkiestrze towarzyszył zespół „Orkiestry do użytku wewnętrznego”.74 W muzyce spektaklu można wyróżnić utwory o charakterze rockowym, ale również ballady, kołysanki, pieśni chóralne i psalmy – najbardziej znane tytuły to: Psalm stojących w kolejce, Kolęda Maryi, Piosenka kolędników.

Kolęda-nocka została doceniona przez krytyków, którzy uznali, że „w gdyńskim Teatrze Muzycznym narodził się pierwszy nowoczesny i nowocześnie zrealizowany polski musical”.75 Świadczyła o tym spójność elementów konstrukcji przedstawienia – tworzywo dźwiękowe, scenografia, choreografia i świetnie przygotowany zespół wykonawczy. Realizatorzy umiejętnie połączyli jeden z rodzajów formy teatralnej, czyli jasełka wraz z warstwą muzyczną i tematyką poruszającą ówczesną rzeczywistość Polaków, tworząc tym prawdziwie integralną formę nowoczesnego gatunku jakim jest musical.

—

74 M. Bielacki, Op. cit., s. 122.

75 Ibidem, s. 162.